27. Ders : Sıfat Tamlamaları

Bir veya daha fazla sıfatın, bir veya daha fazla ismi, renk, biçim, sayı vb. bakımından nitelediği kelime gruplarına sıfat tamlaması denir.

Örneğin kırmızı balon, yeşil kravat, hızlı işlemci, genç adam, uzun kavak ağacı, gibi kelime grupları birer sıfat tamlamasıdır.
Türkçe’de sıfat tamlamaları bir sıfat ve bir ismin yanyana gelmesiyle oluşurken, Almanca’da sıfat tamlamaları için aşağıdaki genel kalıp kullanılır:

ARTİKEL + SIFAT + İSİM

Yukarıdaki kalıpta da görüldüğü gibi sıfatlar artikel ile isim arasında yer alır.

Almanca’da belirli, belirsiz, olumsuz belirsiz gibi artikel türleri olduğundan dolayı, sıfatlar da artikele uyum sağlamak
zorundadır ve her artikele göre sıfatlar farklı ekler alır.Bu arada, sıfatların aldığı eklerin sadece artikele göre değiştiğini
söylemek yanlış olur.
Sıfatların aldığı ekler, artikele, ismin tekil veya çoğul oluşuna, ismin haline göre değişir.

ARTİKELİ DER – DİE – DAS OLAN İSİMLERLE TAMLAMA YAPMA KURALI

ARTİKEL + SIFAT + SIFATA EKLENEN E TAKISI + İSİM

Sıfat : rot : Kırmızı
İsim : das Buch : Kitap
Tamlama : das rote Buch (Kırmızı kitap)

Sıfat : alt : Yaşlı
İsim : der Mann : Adam
Tamlama : der alte Mann (Yaşlı adam)

Sıfat : klein : Küçük
İsim : die BLume : Çiçek
Tamlama : die kleine Blume (Küçük çiçek)

Örneklerde görüldüğü gibi, der-die-das artikellerinden hangisini kullanırsak kullanalım, sıfata -e takısı ekliyoruz.
Yukarıdaki örnekler tekil isimler içindi, şimdi çoğul isimlere bakalım.
Bildiğiniz gibi çoğul isimlerle die artikeli kullanılıyordu.
Çoğul isimlerle tamlama yaparken bu kez -e takısını değil, -en takısını kullanacağız yani sıfata -en takısını ekleyeceğiz.

Sıfat : rot : Kırmızı
İsim : die Bücher : Kitaplar
Tamlama : die roten Bücher (Kırmızı kitaplar)

Sıfat : alt : Yaşlı
İsim : die Männer : Adam
Tamlama : die alten Männer (Yaşlı adamlar)

Sıfat : klein : Küçük
İsim : die BLumen : Çiçekler
Tamlama : die kleinen Blumen (Küçük çiçekler)

ARTİKELİ EIN – EINE OLAN İSİMLERLE TAMLAMA YAPMA KURALI

Bildiğimiz gibi der ve das artikellerinin belirsizi ein, die artikelinin belirsizi eine ‘dir.
O halde ein artikeliyle bir tamlama yapılacaksa:

EIN + CİNSİYETSİZ İSİMLER İÇİN (DAS) SIFATA ES TAKISI EKLENİR + İSİM

EIN + ERİL CİNS İSİMLER İÇİN (DER) SIFATA ER TAKISI EKLENİR + İSİM

EINE + DİŞİ CİNS İSİMLER İÇİN (DIE) SIFATA E TAKISI EKLENİR + İSİM

Yukarıdaki kuralı da diğerleri gibi ezberlemek lazımdır.

Sıfat : alt : Yaşlı
İsim : der Mann : Adam
Tamlama : ein alter Mann (Yaşlı bir adam)

Sıfat : klein : Küçük
İsim : die BLume : Çiçek
Tamlama : eine kleine Blume (Küçük bir çiçek)

Sıfat : rot : Kırmızı
İsim : das Buch : Kitap
Tamlama : ein rotes Buch (Kırmızı bir kitap)

Hatırlayacağınız gibi, ein ve eine artikelleri çoğulda kullanılmıyordu.
Dolayısıyla çoğul isimler için şöyle bir kural verilebilir:

SIFATA E TAKISI EKLENİR + İSİM

Sıfat : alt : Yaşlı
İsim : der Mann : Adam
Tamlama : alte Männer (Yaşlı adamlar)

Sıfat : klein : Küçük
İsim : die BLume : Çiçek
Tamlama : kleine Blumen (Küçük çiçekler)

Sıfat : rot : Kırmızı
İsim : das Buch : Kitap
Tamlama : rote Bücher (Kırmızı kitaplar)

Yukarıda tekil isimlerle kullanılan sıfatlardan örnekler verdik.
Örneklerin tamamı yalın halde bulunan isimlerden oluştu.
Önümüzdeki derslerde ismin diğer halleri için sıfatlara eklenen ekleri inceleyeceğiz.
Bir de Almanca’da ismin hallerine göre sıfatlar; -İ haliyle kullanılan sıfatlar, -E haliyle kullanılan sıfatlar ve -İn haliyle kullanılan sıfatlar olmak üzere üçe ayrılırlar. Önümüzdeki konularda bunlara da yer vereceğiz.

Başarılar dileriz.